وظیفه مسئولان
«امر به معروف و نهی از منکر واجب حتمی  همه است؛ فقط من و شما به عنوان مسئولان کشور وظیفه مان در باب امر به معروف و نهی از منکر سنگین تر است. باید از شیوه ها و وسایلِ مناسب استفاده کنیم »[۱]

چندی پیش گفتم: «همه امر به معروف و نهی از منکر کنند». الآن هم عرض می کنم: نهی از منکر کنید. این، واجب است. این، مسئولیت شرعی شماست. امروز مسئولیت انقلابی  و سیاسی  شما هم  هست»[۲]

زنان
«اسلام وقتی که می گوید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ»[۳]یعنی مؤمنین و مؤمنات در حفظ مجموعه ی نظام اجتماعی و امر به  معروف  و نهی  از منکر همه سهیم و شریکند؛ زن را استثناء نکرده. ما هم نمی توانیم زن را استثناء کنیم. مسئولیت اداره ی جامعه ی اسلامی  و پیشرفت جامعه ی اسلامی  بر دوش همه است؛ بر دوش زن، بر دوش مرد؛ هر کدامی  به نحوی برحسب توانایی های خودشان».[۴]

نظام همیشه جوان
«قوام و رشد و کمال و صلاح، وابسته ی به امر به  معروف  و نهی  از منکر است. این هاست که نظام را همیشه جوان نگه می دارد. حال که نظام ما بیست و یک ساله و جوان است و در مقایسه ی با نظام فرتوت هفتاد و چندساله ی پیر کمونیستی در شوروی به طور طبیعی هم جوان است؛ اما اگر صد سال هم بر چنین نظامی  بگذرد، چنانچه امر به معروف باشد و شما وظیفه ی خودتان بدانید که اگر منکری را در هر شخصی دیدید، او را از این منکر نهی کنید، آن گاه این نظام اسلامی، همیشه تر و تازه و باطراوت طراوت و شاداب می ماند»[۵]

خلاف ها
«گناهکار هم فقط بدحجاب نیست که بعضی فقط به مسئله ی بدحجابی چسبیده اند. این، یکی از گناهان است و از خیلی از گناهان کوچک تر است. خلاف های فراوانی از طرف آدم های لاابالی در جامعه وجود دارد: خلاف های سیاسی، خلاف های اقتصادی، خلاف در کسب و کار، خلاف در کار اداری، خلاف های فرهنگی. این ها همه خلاف است. کسی غیبت می کند، کسی دروغ می گوید، کسی توطئه می کند، کسی مسخره می کند، کسی کم کاری می کند، کسی ناراضی تراشی می کند، کسی مال  مردم را می دزدد، کسی آبروی مردم را بر باد می دهد. این ها همه منکر است. در مقابل این منکرات، عامل بازدارنده، نهی است؛ نهی از منکر. بگویید: «آقا، نکن». این تکرار «نکن»، برای طرف مقابل، شکننده است  با عواملی که محیط را از شکل اسلامی  خارج می کنند، مقابله کنید»[۶]

خانواده
«در محیط خانواده هم می شود نهی از منکر کرد. در بعضی از خانواده ها حقوق زنان رعایت نمی شود؛ در بعضی از خانواده ها حقوق جوانان رعایت نمی شود؛ در بعضی از خانواده ها، به خصوص حقوق کودکان رعایت نمی شود. این ها را باید به آن ها تذکّر داد و از آن ها خواست. حقوق کودکان را تضییع کردن، فقط به این هم نیست که انسان به آن ها محبّت نکند؛ نه. سوء تربیت ها، بی اهتمامی ها، نرسیدن ها، کمبود عواطف و از این قبیل چیزها هم ظلم به آن هاست»[۷]

منکرات جامعه
«منکراتی که در سطح جامعه وجود دارد و می شود از آن ها نهی کرد و باید نهی کرد، از جمله این هاست: اتلاف منابع عمومی، اتلاف منابع حیاتی، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد غذایی، اسراف در آب و اسراف در نان.
ما این همه ضایعات نان داریم؛ اصلًا این یک منکر است؛ یک منکر دینی است؛ یک منکر اقتصادی و اجتماعی است؛ نهی از این منکر هم لازم است»[۸]

بالاترین تخلف
«تخلّف ها یک اندازه و یک نوع نیست. بالاترین تخلّف ها، آن تخلّف ها و جرایمی  است که پایه های نظام را سست می کند: نومید کردن مردم، نومید کردن دل های امیدوار، کج نشان دادنِ راه راست، گمراه کردن انسان های مؤمن و بااخلاص، سوءاستفاده کردن از اوضاع و احوال گوناگون در جامعه اسلامی، کمک کردن به دشمن، مخالفت کردن با احکام اسلامی  و تلاش برای به فساد کشاندن نسل مؤمن»[۹]

همه جا
«همه جا، جای  نهی  از منکر است. یک دانشجو هم، در محیط درس می تواند نهی از منکر کند. یک کارمند شریف هم، در محیط کار خود می تواند نهی از منکر کند. یک کاسب مؤمن هم، در محیط کار خود می تواند نهی از منکر کند. یک هنرمند هم، با وسایل هنری خود، می تواند نهی از منکر کند. روحانیون در محیطهای مختلف، یکی از مهم ترین عوامل نهی از منکر و امر به معروفند. نمی شود این واجبِ بزرگ الهی را در دایره های کوچک، محدود کرد. کار هم کار همه است. این طور نیست که مخصوص عدّه خاصی باشد. البته هرکس وظیفه ای دارد»[۱۰]

شناخت معروف و منکر
«البته به شما بگویم عزیزان من! منکر را باید بشناسید. چیزهایی ممکن است به نظر بعضی منکر بیاید؛ در حالی که منکر نباشد. باید معروف و منکر را بشناسید. واقعاً باید بدانید این منکر است»[۱۱]
«مسئله ی امر به معروف و نهی از منکر، مثل مسئله ی نماز است. یاد گرفتنی است. باید بروید یاد بگیرید. مسئله دارد که کجا و چگونه باید امر به معروف و نهی از منکر کرد؟»[۱۲]
 
پی نوشتها:
[۱] – سال ۱۳۷۹ بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران.
[۲] – سال ۱۳۷۱ بیانات در دیدار فرماندهان گردان‌ها، گروهان‌ها و دسته هاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور، در سالروز شهادت امام سجاد(علیه السلام) .
[۳] – توبه (۹)، آیه ۷۱٫
[۴] – سال ۱۳۸۶، بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار گروه کثیرى از زنان نخبه در آستانه ى سالروز میلاد حضرت زهراى اطهر(سلام الله علیه).
[۵] – سال ۱۳۷۹ بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران.
[۶] – سال ۱۳۷۱ بیانات در مراسم دیدار قشرهاى مختلف مردم.
[۷] – سال ۱۳۷۹ بیانات در خطبه هاى نماز جمعه ى تهران.
[۸] – سال ۱۳۷۹ بیانات در خطبه هاى نماز جمعه ى تهران.
[۹] – سال ۱۳۷۱ بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار علما و روحانیان.
[۱۰] – سال ۱۳۷۱ بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار علما و روحانیان.
[۱۱] – سال ۱۳۷۷ بیانات در جلسه ى پرسش و پاسخ دانشگاه تهران.
[۱۲] – سال ۱۳۷۱ بیانات در دیدار فرماندهان گردان ها، گروهان ها و دسته هاى عاشوراى نیروهاى مقاومت بسیج سراسر کشور، در سالروز شهادت امام سجاد(علیه السلام) .

منبع: پرسش ها و پاسخ های دانشجویی، دفتر پنجاه و هشتم، امر به معروف و نهی از منکر، تدوین: سیدحسن موسوی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، دفتر نشر معارف‏، 1394.